Sivas Kongresi, Milli Mücadele'nin seyrini değiştiren en önemli adımlardan biri olarak tarihe geçmiştir.
4–11 Eylül 1919 tarihleri arasında, Sivas’ta toplanan kongre, hem içerdiği kararlar hem de milletin bağımsızlık azmini ortaya koyması açısından büyük önem taşımaktadır.
Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığında toplanan Ulusal nitelikteki kongrede, alınan en önemli kararların başında “Manda ve himaye kabul olunamaz” ifadesi gelir. Bu karar, milletin bağımsızlığını herhangi bir yabancı devletin himayesi veya mandası altında aramayacağını açıkça ortaya koymuştur. Ayrıca kongrede, ülke genelindeki Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri birleştirilerek “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurulmuştur. Böylece bağımsızlık mücadelesi, güçlü bir teşkilat yapısı altında bütün Anadolu’ya yayılmıştır.
Kongrede ayrıca, halkı bilinçlendirmek ve mücadeleyi duyurmak amacıyla “İrade-i Milliye” gazetesi çıkarılmasına karar verilmiştir. Bu gazete, hem milletin sesini duyurmuş hem de ulusal hareketin propagandasını yapmıştır.
Sivas Kongresi, Mustafa Kemal’in liderliğini pekiştirdiği, ulusal birliğin sağlandığı ve Milli Mücadele’nin temel esaslarının belirlendiği bir dönüm noktasıdır. Burada alınan kararlar, ileride kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atmıştır.
Bugün Sivas’ta kongrenin toplandığı bina, “Sivas Atatürk ve Kongre Müzesi” olarak korunmaktadır. Bu müze, hem kongre kararlarını hem de o dönemdeki bağımsızlık ruhunu gelecek nesillere aktarmaktadır.
Atatürk’ün şu sözü, Sivas Kongresi’nin ruhunu en iyi şekilde yansıtmaktadır:
“Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”